TURFROUTE
Fochtelerverlaat, © C. Breider
Vaartraject Smilde - Sluis 3
Varend op de Drentsche Hoofdvaart neemt u bij de Wittewijksbrug de afslag naar Appelscha (Witte Wijk).
In noordwestelijke richting verder varend komt u na de Wittewijksbrug bij de Damsluis
op de Opsterlandse Compagnonsvaart. Voordat u in Appelscha komt passeert u twee
bruggetjes die u zelf moet bedienen en een sluis: het Bovenstverlaat. In
Appelscha zijn ook twee zelfbedieningsbruggetjes. (In de schoolvakanties
zijn scholieren vaak bereid tegen een kleine vergoeding de bruggetjes voor u te
bedienen.) Op weg naar Oosterwolde passeert u de sluizen Stokersverlaat
en Fochtelerverlaat. Er zijn in Oosterwolde twee bediende bruggen. Na
sluis Nanningaverlaat komt u bij Sluis 3. U kunt daar, via de Tjonger, richting Oldeberkoop
en Mildam varen, of, via de Opsterlandse Compagnonsvaart, richting Donkerbroek en Gorredijk.
Vaarroute Smilde-Sluis III, © C. Breider
Appelscha
Appelscha, landelijk bekend om haar natuurschoon met bossen en
zandverstuivingen, wordt al in 1247 genoemd in de boeken van het
Aartsbisdom Utrecht. Rond 1827 begon in Appelscha de vervening. Door de
komst van de veenarbeiders breidde het dorp zich uit. Appelscha ligt aan
de rand van Nationaal Park Drents-Friese Wold. In Appelscha vindt u
onder meer attractiepark Duinen Zathe, golfbaan De Hildenberg,
Midgetgolfpark Friesland, Tuberculosemuseum Beatrixoord en culinair
historisch kookmuseum De Vleer. Op de Bosberg, het hoogste punt van
Friesland, staat een uitkijktoren. Op het kerkhof bevindt zich een
klokkenstoel. Om het jaar worden (in de even jaren) in Appelscha de Turfvaartdagen
georganiseerd. De oude ambachten en oude schepen laten het verleden
herleven tijdens deze dagen.
Drents-Friese Wold
Nationaal Park Drents-Friese Wold is met een oppervlakte van ruim 6.000
hectare aan bos, heide, stuifzand en beekdalgraslanden een van de
grootste natuurgebieden van Nederland. Bij Appelscha staat een
bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer, inclusief horeca. In de omgeving van Appelscha bevinden zich het
Aekingerzand (ook bekend als de Kale Duinen) en het Aekingermeer (ook bekend als het Canadameer).
Er zijn diverse gemarkeerde wandelroutes. Een bezoek aan het Drents-Friese Wold is, ook met kinderen,
echt een aanrader.
Fochtelooërveen en Ravenswoud
Het dorpje Ravenswoud, iets ten noorden van Appelscha, is rond 1850
ontstaan toen veenarbeiders daar, dicht bij hun werk, (plaggen)hutten
bouwden. Bij Ravenswoud liggen de Compagnonsbossen. Tussen Ravenswoud en
Veenhuizen bevindt zich het Fochtelooërveen. Dit stille natuurgebied,
een van de laatste grote restanten van levend hoogveen in Nederland,
omvat ruim 3.200 hectare aan hoogveen, bossen, moeras, graslanden en
akkers. Sinds 2001 broedt de Europese kraanvogel weer in dit gebied.
Vanaf de bijzondere uitkijktoren bij Ravenswoud heeft u een prachtig
uitzicht over het Fochtelooërveen.
Veenhuizen
In Veenhuizen is in 1823 een drietal grote (dwang)gestichten gebouwd
voor bedelaars, landlopers en wezen. Vanaf 1859 zijn er
rijkswerkinrichtingen geweest. Rond 1900 zijn twee gevangenissen
gebouwd: Norgerhaven en Esserheem. In 1970 zijn die gevangenissen
omgebouwd tot bewaarplaats voor zwaargestraften. Sinds 1981 is
Veenhuizen vrij toegankelijk. Er zijn meer dan 100 rijksmonumenten.
In het voormalige Tweede Gesticht bevindt zich nu het Gevangenismuseum.
Elsloo en Langedijke
Bij Elsloo, een dorpje ten zuidwesten van Oosterwolde,
liggen drie natuurgebieden: de Monden, de Schaopedobbe en de Stobbepoele.
Bij de Stobbepoele staat een gerestaureerde tjasker. Bij de kerk in
Elsloo staat een klokkenstoel. De oudste klok stamt uit de 15e eeuw.
Bij Langedijke, zuidwestelijk van Oosterwolde, staat op de begraafplaats
een klokkenstoel. De klok stamt uit 1300 en is daarmee
de oudste klok van Noord-Europa.
Oosterwolde
Oosterwolde is, met de grootste middenstand en de meeste voorzieningen,
de hoofdplaats van de gemeente Ooststellingwerf. Een bezienswaardigheid
is de in 1735 vernieuwde kerk, met een zandstenen doopvont uit de 14e
eeuw. Op het kerkhof staat een klokkenstoel.
Fochteloo
Fochteloo, een klein dorpje ten oosten van Oosterwolde, grenst aan het
eerdergenoemde Fochtelooërveen. Ook op de begraafplaats in Fochteloo staat een
klokkenstoel. De klokken stammen uit de 14e eeuw.